Một hành trình kết nối

Từ ngàn năm trước, dọc triền sông Hồng, sông Luộc, Hưng Yên và Thái Bình đã là địa bàn cư trú sớm của người Việt cổ; là phên dậu phía Nam của kinh thành Thăng Long thời Lý - Trần, đồng thời là nơi phát tích của nhiều dòng họ khoa bảng và phong trào yêu nước. Hai địa phương không chỉ giàu trầm tích lịch sử mà còn mang đậm bản sắc văn hóa vùng châu thổ Bắc Bộ. Cùng chung dòng chảy văn hóa, ngày nay những giá trị ấy đang được đánh thức và kết nối thành chuỗi sản phẩm du lịch văn hóa, tâm linh, làng nghề đặc sắc. Đây là mắt xích quan trọng trong hành trình khám phá vùng đất cổ.

Nếu Hưng Yên được biết đến với Phố Hiến - một thương cảng nổi danh vào thế kỷ XVII, một thời “trên bến dưới thuyền” được ví như một Tiểu Tràng An, đã đi vào câu ca “Thứ nhất Kinh Kỳ, thứ nhì Phố Hiến”. Trong khi đó Thái Bình lại là quê hương của nhà Trần, ghi dấu những chiến công hiển hách ba lần đánh bại quân Nguyên Mông. Một điểm kết nối đặc biệt giữa hai địa phương là Văn miếu Xích Đằng (Hưng Yên), nơi thờ Khổng Tử và là Văn miếu lớn nhất trấn Sơn Nam Thượng thời nhà Lê - Nguyễn. Văn miếu lưu danh 136 vị đại khoa, trong đó có 28 người quê Thái Bình. Đây là biểu tượng cho tinh thần hiếu học, là mối giao thoa văn hóa, khoa bảng sâu sắc.

Chùa Keo, tỉnh Thái Bình là một trong số những ngôi chùa cổ nhất Việt Nam.

Đáng chú ý, Hưng Yên có nhiều lễ hội truyền thống như: lễ hội Chử Đồng Tử - Tiên Dung, xã Bình Minh và xã Phạm Hồng Thái (Khoái Châu); lễ hội đền Đậu An, xã An Viên (Tiên Lữ); lễ hội cầu mưa, xã Lạc Hồng (Văn Lâm); lễ hội văn hóa dân gian Phố Hiến (thành phố Hưng Yên) thu hút hàng vạn du khách thập phương về dự, chiêm bái. Còn tại Thái Bình, lễ hội đền Trần (Hưng Hà); lễ hội chùa Keo (Vũ Thư), đền Đồng Bằng (Quỳnh Phụ) có giá trị lịch sử văn hóa lâu đời, kết hợp các trò chơi dân gian truyền thống, thi võ cổ truyền, biểu diễn hát chèo... thể hiện rõ nét tinh thần thượng võ của người dân Thái Bình. Điểm nổi bật của hai tỉnh là các loại hình trình diễn dân gian như ca trù, hát chèo, hát văn đang được phục dựng và đưa vào không gian du lịch. Thái Bình được coi là một trong những cái nôi của hát chèo với những làn điệu truyền cảm, những tích truyện đậm chất vùng đồng bằng Bắc Bộ. Hưng Yên phát triển nghệ thuật ca trù, hát văn tạo nên bức tranh văn hóa nghệ thuật đa dạng và phong phú.

Bên cạnh đó, cả hai tỉnh đều sở hữu nhiều làng nghề truyền thống lâu đời góp phần làm giàu bản sắc văn hóa vùng đồng bằng Bắc Bộ. Hưng Yên nổi tiếng với làng nghề trồng hoa, cây cảnh (Văn Giang), làng đan đó Tất Viên (Tiên Lữ); làng làm hương xạ Cao Thôn (thành phố Hưng Yên)... Trong khi đó, Thái Bình được biết đến với các làng nghề dệt chiếu (Hưng Hà); làng nghề bánh cáy, kẹo lạc (Đông Hưng); chạm bạc, đũi (Kiến Xương)... nhiều sản phẩm thủ công độc đáo khác, tạo nên điểm nhấn riêng biệt trên bản đồ du lịch văn hóa.

Ông Đỗ Hữu Nhân, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Hưng Yên cho biết: Nghị quyết số 13-NQ/TU, ngày 8/10/2021 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh khóa XIX về chương trình bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa, di tích lịch sử gắn với phát triển du lịch tỉnh giai đoạn 2021 - 2025, tầm nhìn đến năm 2030 với mục tiêu xây dựng Hưng Yên trở thành một trung tâm di sản văn hóa đặc sắc tại khu vực đồng bằng sông Hồng và cả nước - một điểm đến an toàn, thân thiện và hấp dẫn. Đến nay, toàn tỉnh đã đầu tư tu bổ, chống xuống cấp cho 210 di tích với tổng kinh phí gần 1.160 tỷ đồng; xây dựng Đề án bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể trên địa bàn tỉnh Hưng Yên giai đoạn 2025 - 2030 cho 13 loại hình di sản văn hóa. Tôi kỳ vọng trong thời gian tới khi Hưng Yên và Thái Bình hợp nhất sẽ kết nối, phát triển các sản phẩm du lịch văn hóa, tâm linh, tạo sức hấp dẫn mới cho du khách trong và ngoài nước, đồng thời góp phần phát triển kinh tế - xã hội bền vững, nâng tầm chất lượng dịch vụ và sản phẩm du lịch mở rộng hợp tác liên kết du lịch Hưng Yên với các tỉnh, thành phố trong khu vực và cả nước.

Du khách tham quan làng nghề đan đó Tất Viên, xã Thủ Sĩ, huyện Tiên Lữ, tỉnh Hưng Yên.

Kiến tạo tương lai

Chung một dòng chảy lịch sử, hai địa phương Hưng Yên, Thái Bình đang hướng đến một chỉnh thể gắn kết. Hợp tác, chia sẻ và hội tụ là chìa khóa khơi dậy giá trị văn hóa lâu đời, lan tỏa bản sắc vùng đất cổ trong nhịp sống hiện đại.

Trong bức tranh phát triển chung ấy, Thái Bình nổi bật với hệ thống di sản phong phú với 1.023 di tích, trong đó có 2 di tích quốc gia đặc biệt, 125 di tích và cụm di tích quốc gia, 610 di tích và cụm di tích cấp tỉnh; 2 bảo vật quốc gia, 585 lễ hội, 14 di sản văn hóa phi vật thể; 22 nghệ nhân được nhà nước phong tặng danh hiệu “Nghệ nhân ưu tú”; 7 nghệ nhân được phong tặng danh hiệu “Nghệ nhân nhân dân”. Đặc biệt, Thái Bình có 54km bờ biển và vùng biển rộng hàng nghìn km2 thuộc khu dự trữ sinh quyển châu thổ sông Hồng với nhiều bãi ngang rộng với các cồn nổi như cồn Vành, cồn Đen, rừng ngập mặn Thụy Trường (Thái Thụy)... còn giữ nguyên vẻ hoang sơ, là tiềm năng lớn phát triển du lịch sinh thái biển. Đến nay, toàn tỉnh có 378 cơ sở lưu trú với khoảng 5.700 buồng/ phòng, quản lý và cấp phép cho 22 doanh nghiệp lữ hành. Trong năm 2024, toàn tỉnh đón 950.000 lượt khách, doanh thu đạt 700 tỷ đồng. Với đà tăng trưởng trên, năm 2025 toàn tỉnh ước đón 1,2 triệu lượt khách, doanh thu ước đạt hơn 800 tỷ đồng.

Trong khi đó, tỉnh Hưng Yên hiện có 1.804 di tích, trong đó có 4 di tích, khu di tích được xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt; 177 di tích, cụm di tích xếp hạng quốc gia; 286 di tích, cụm di tích xếp hạng cấp tỉnh. Tỉnh Hưng Yên là địa phương đứng thứ 3 cả nước về số lượng di tích quốc gia. Hưng Yên còn có 8 bảo vật quốc gia, 10 di sản văn hóa phi vật thể; 567 lễ hội truyền thống; 111 loại hình tri thức dân gian; 166 làng nghề thủ công truyền thống. Ông Nguyễn Văn Dương, Phó Chủ tịch Hiệp hội Du lịch tỉnh Hưng Yên cho biết: Các hoạt động du lịch trên địa bàn tỉnh có nhiều khởi sắc, lượng khách tham quan, du lịch đến Hưng Yên ngày một tăng. Theo thống kê, năm 2024 tỉnh Hưng Yên đón khoảng 1,5 triệu lượt khách, tổng thu từ khách du lịch ước đạt khoảng 950 tỷ đồng. Mục tiêu năm 2025 tiếp tục xây dựng kế hoạch quảng bá, xúc tiến du lịch tại các thị trường trọng điểm, đồng thời mở thêm các tuyến, điểm du lịch, đa dạng sản phẩm du lịch, phấn đấu đón trên 2,3 triệu lượt khách.

Ông Nguyễn Anh Tuấn, Phó Giám đốc phụ trách Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Thái Bình nhấn mạnh: Thái Bình có ba mặt giáp sông, một mặt giáp biển, một địa hình hiếm có đã tạo nên bản sắc văn hóa sông nước độc đáo. Chính không gian ấy đã tôi luyện nên con người nơi đây tính cần cù, chịu khó, bản lĩnh và kiên cường. Điều này không chỉ hiện hữu trong đời sống thường nhật mà còn thấm sâu vào các di sản văn hóa, tín ngưỡng, lễ hội và phong tục tập quán truyền đời. Nghị quyết số 09-NQ/TU, ngày 3/10/2024 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Thái Bình về phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế quan trọng, trong đó trọng tâm là bảo tồn và phát huy các giá trị di sản văn hóa vùng ven biển, biến di sản văn hóa thành các sản phẩm du lịch đặc sắc. Khi có sự kết hợp giữa cái chung và cái riêng của hai tỉnh sẽ tạo nên những sản phẩm du lịch mang thương hiệu riêng của tỉnh Hưng Yên (mới). Tuy nhiên, để làm được điều đó, cần có chiến lược đầu tư bài bản và đặc biệt là chú trọng đến sự kết nối trong không gian văn hóa, du lịch vùng. Đây chính là yếu tố then chốt để hình thành chuỗi giá trị liên hoàn, mang lại hiệu quả thực chất và lâu dài.

Từ lớp trầm tích di sản ngàn năm đến hơi thở cuộc sống hôm nay, Hưng Yên và Thái Bình đang cùng nhau viết tiếp một hành trình mới, nơi văn hóa là nền tảng, du lịch là nhịp cầu và sự phát triển bền vững là đích đến. Hai miền đất cổ đang không chỉ gìn giữ hồn xưa mà còn chủ động lan tỏa những giá trị ấy trong dòng chảy hiện đại, để mỗi bước chuyển mình đều thấm đẫm tinh hoa và bản sắc vùng đất cổ.

Ông Trần Hữu Nam, Bí thư Huyện ủy Hưng Hà, tỉnh Thái Bình Hưng Hà sẽ là điểm hội tụ văn hóa tâm linh và du lịch trải nghiệm nhất là khi khoáng nóng Duyên Hải đưa vào sử dụng. Khi hợp nhất hai tỉnh, vùng du lịch này sẽ được nằm trong vùng lõi của các tỉnh đồng bằng sông Hồng, hình thành bến nước du thuyền gắn với đền Trần, đền Tiên La, khu lưu niệm nhà bác học Lê Quý Đôn và những sân golf... trở thành vùng du lịch hài hòa, đậm nét trong tương lai. Bà Nguyễn Thị Sen, Giám đốc Trung tâm Thông tin - Xúc tiến du lịch tỉnh Hưng Yên Sau khi hợp nhất, Trung tâm Thông tin - Xúc tiến du lịch tỉnh Hưng Yên sẽ khảo sát đánh giá đồng bộ những lợi thế văn hóa, lịch sử và làng nghề truyền thống và khả năng kết nối của từng tỉnh. Đây là cơ hội để Hưng Yên và Thái Bình không chỉ giữ chân du khách mà còn định hình rõ hơn thương hiệu du lịch đặc trưng của vùng. Việc gìn giữ, phát huy các giá trị văn hóa chung là động lực phát triển mạnh mẽ trong tương lai của tỉnh Hưng Yên (mới). Ông Nguyễn Thanh, nguyên Giám đốc Sở Văn hóa - Thông tin tỉnh Thái Bình Sau hợp nhất, tỉnh Hưng Yên (mới) có gần 4.000 di tích lịch sử - văn hóa, gần 1.000 lễ hội cổ truyền đặc sắc và hàng trăm làng nghề thủ công truyền thống. Những tài nguyên văn hóa này có thể coi là thế mạnh khác biệt để ngành du lịch rộng đường phát triển. Với tầm nhìn rộng mở, cả Hưng Yên và Thái Bình đều đang chủ động bước vào hành trình kiến tạo thương hiệu du lịch vùng. Hưng Yên (mới) không chỉ là một điểm đến mà là một hành trình cảm xúc - nơi mỗi bước chân được dẫn dắt bởi câu chuyện, ký ức và niềm tự hào.

Kỳ 1: Hợp nhất tất yếu từ thực tiễn

Kỳ 2: Hạ tầng giao thông kết nối vùng - Lợi thế cho không gian phát triển mới

Kỳ 3: Hướng tới nền nông nghiệp hàng đầu vùng đồng bằng sông Hồng

Kỳ 4: Sức mạnh từ hai cực phát triển công nghiệp năng động

Kỳ 5: Nhiều dư địa để công nghiệp cất cánh

Kỳ 6: Kết nối để thương mại, dịch vụ tăng tốc

Kỳ 7: Lấn biển, đột phá để phát triển

Kỳ 8: Cơ hội phát triển đô thị sau hợp nhất

(còn nữa)
Nhóm phóng viên